ปุจฉาวิสัชนา
ปริศนาพุทธธรรม
ปุจฉา
ศุภมานพ บุตรโตเทยยพราหมณ์ ปุโรหิตของพระเจ้าพิมพิสารที่ตายไปแล้วมาเกิดเป็นสุนัขเฝ้าบ้าน พระพุทธองค์เสด็จมาโปรดถึงบ้าน เมื่อมาถึงพระพุทธองค์ก็ทรงถามว่า เธอจะตั้งปัญหา ๑๔ ข้อใช่ไหม ศุภมานพจึงศรัทธาว่าทรงทราบเสียก่อน ดังนี้
๑. เหตุใดบางคนจึงอายุส้ัน บางคนจึงอายุยืน
๒. เหตุใดบางคนจึงโรคมาก บางคนจึงมีโรคน้อย
๓. เหตุใดบางคนจึงมีรูปงาม บางคนมีรูปทราม
๔. เหตุใดบางคนจึงมีบุญวาสนามาก บางคนบุญวาสนาน้อย
๕. เหตุใดบางคนจึงร่ำรวย บางคนยากจน
๖. เหตุใดบางคนจึงเกิดในตระกูลต่ำ บางคนเกิดในตระกูลสูง
๗. เหตุใดบางคนจึงมีปัญญาทราม บางคนมีปัญญามาก
วิสัชนา
พระบรมศาสดาตรัสว่า มีเหตุผลมาจากวิบากกรรมที่คนได้กระทำมาแต่ชาติปางก่อน เป็นอิทัปปัจจยาตาปฎิจจจสมุปบาท คือปัจจัยปรุงแต่งสืบเนื่องไปไม่สิ้นสุด มีผลข้ามภพข้ามชาติ ดังสรุปความดังนี้คือ
๑. คนอายุสั้น เพราะฆ่าสัตว์ตัดชีวิต อายุยืนเพราะเมตตา ไม่ฆ่าสัตว์ตัดชีวิต
๒. คนมีโรคมาก เพราะประทุษร้าย ทุบตึเบียดเบียนสัตว์ คนมีโรคน้อยเพราะมีเมตตา ไม่ประทุษร้าย ไม่เบียดเบียนสัตว์
๓. คนมีรูปงามเพราะไม่ถือโกรธแค้น ไม่อาฆาตพยาบาท คนมีรูปทรามเพราะมักโกรธแค้น พยาบาท
๔. คนมีบุญวาสนามาก เพราะไม่มีจิตริษยา คนมีวาสนาน้อยเพราะมีจิตอิจฉาริษยา
๕. คนร่ำรวยเพราะเอื้อเฟื้อเจือจานบริจาค คนยากจนเพราะไม่เอื้อเฟื้อเจือจานบริจาค
๖. คนที่เกิดในตระกูลต่ำ เพราะกระด้างถือตัว ไม่รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน คนที่เกิดในตระกูลสูง เพราะไม่กระด้างถือตัว รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน
๗. คนมีปัญญาทราม เพราะไม่ไต่ถามแสวงหาความรู้จากบัณฑิต คนมีปัญญามาก เพราะรู้จักไต่ถามแสวงหาความรู้จากบัณฑิต
